Sąd Okręgowy w Warszawie wydział spraw cywilnych decyzją z dnia 9 kwietnia 2018 r. na posiedzeniu niejawnym oddalił pozew Reduty Dobrego Imienia – Polskiej Ligi przeciw Zniesławieniom przeciwko Editorial La Pagina S.A. z siedzibą w Buenos Aires. W uzasadnieniu Sąd powołał się m.in. na brak jurysdykcji krajowej. Rzeczpospolita Polska nie jest związana z Republiką Argentyńska bilateralną umową międzynarodową ani traktatem wielostronnym. Nie obowiązują także przepisy Unii Europejskiej. A zatem normy wynikające z przepisów kodeksu postępowania cywilnego lub zawartych umów międzynarodowych nie przyznają sądom polskim kompetencji do rozpoznania sprawy.
Przypomnijmy przebieg wydarzeń.
18 grudnia argentyński portal Pagina12 opublikował artykuł pt. „Znajome twarze” (hiszp.: „Rostros familiares”) autorstwa Federico Pavlovskiego dotyczący zbrodni w Jedwabnem (wydarzenia miały miejsce w 1941 r). Tekst został zilustrowany pośmiertnym zdjęciem przedstawiającym Żołnierzy Wyklętych zamordowanych przez Urząd Bezpieczeństwa w roku 1950. Fotografia przedstawia żołnierzy z oddziału Mieczysława Dziemieszkiewicza „Roja” (patrol „Tygrysa”): Ildefonsa Żbikowskiego „Tygrys”, Józefa Niskiego „Brzoza”, Henryka Niedziałkowskiego „Huragan” i Władysława Bukowskiego „Zapora”.
Po opublikowaniu artykułu, dwukrotną bezskuteczną interwencję dotyczącą zmiany zdjęcia podjął Ambasador RP w Buenos Aires Marcin Pernal oraz Polacy – za pośrednictwem mediów społecznościowych. Zdjęcie nie zostało usunięte.
W styczniu Sejm RP uchwalił nowelizację do ustawy o IPN, która w art. 53o pozwala organizacjom zajmującym się statutowo obroną dobrego imienia Polski na występowanie w sprawach sądowych z powództwem: “powództwo o ochronę dobrego imienia Rzeczypospolitej Polskiej lub Narodu Polskiego może wytoczyć organizacja pozarządowa w zakresie swoich zadań statutowych”. 1 marca ustawa po podpisaniu przez Prezydenta RP uprawomocniła się i mimo skierowania jej do Trybunału Konstytucyjnego zaczęła obowiązywać.
2 marca Reduta Dobrego Imienia złożyła do Sądu Okręgowego w Warszawie pozew cywilny przeciwko Paginie12 domagając się przeprosin na łamach portalu:
„Przeprosiny wydawcy portalu Pagina12:
Wydawca portalu Pagina12 przeprasza za naruszenie dobrego imienia Naród Polski, a w szczególności wszystkich krewnych tych, którzy walcząc o niepodległość zostali zamordowani przez komunistycznego okupanta.
Wydawca oświadcza, że wyraża ubolewanie, iż zilustrował tekst o zbrodni na Żydach w Jedwabnem mającej miejsce w czasie okupacji niemieckiej zdjęciem zamordowanych polskich żołnierzy, którzy po II wojnie światowej walczyli z komunistycznym okupantem.
Jednocześnie wydawca oświadcza, że na zdjęciu ilustrującym tekst do artykułu z dnia 18.12.2017r. pt. „Znajome twarze” (hiszp.:„Rostros familiares”) przedstawieni są zamordowani polscy żołnierze, którzy po zakończeniu II wojny światowej podjęli heroiczny, samotny opór przeciw sowietyzacji Polski i na skutek tej nierównej walki, ponieśli śmierć.”
Pozew wzbudził wiele nieporozumień w Polsce, Argentynie i na świecie. Wiązany był tylko z nowelizacją ustawy o IPN i sankcjami karnymi za używanie sformułowań „polski obóz koncentracyjny”. Mimo oświadczenia RDI wyjaśniającego okoliczności wstąpienia na drogę sądową, RDI zostało oskarżone o atak na wolność słowa i korzystanie z ustawy, która jakoby nie obowiązywała. A nasze działanie, mimo że dotyczy fałszywego zestawienia tekstu i fotografii, zostało wykorzystane w politycznych zawirowaniach między Polska a Izraelem.
Tymczasem w Argentynie, mimo że redakcja Pagina12 nie otrzymała treści pozwu, wybuchła panika, większość mediów wyraziło solidarność z portalem, dodatkowo powielając na swoich stronach artykuł Pavlowskiego wraz z błędnym zdjęciem. Informowali, że sprzeciwiają się atakom na wolność słowa i sankcjom karnym. W podobnym duchu wypowiedziało się także Asociación De Entidades Periodísticas Argentinas (ADEPA), która jest odpowiednikiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich i El Sindicato de Prensa Rosario.
RDI nie odnosiło się do treści artykułu, więc pozew nie miał żadnego związku z cenzurą i wolnością słowa. Wytknęliśmy Paginie12 powielanie fałszywych zmanipulowanych i błędnych informacji, co zaprzecza podstawowym standardom dziennikarskim, które mówią o podawaniu rzetelnych, sprawdzonych informacji. Reduta wystosowała obszerny list do Asociación De Entidades Periodísticas Argentinas wyjaśniając sytuację i wzywając do zwrócenia uwagi dziennikarzom i mediom w Argentynie na podstawowe zasady etyki dziennikarskiej. Pismo pozostało bez odpowiedzi.
Pod koniec marca skontaktowały się z nami rodziny osób z patrolu Tygrysa. To ich najbliżsi znajdują się na zdjęciu użytym przez portal Pagina12. Siostrzenice pomordowanych, w oficjalnej korespondencji, podziękowały nam za wszelkie działania podjęte w obronie dobrego imienia zamordowanych żołnierzy, udzieliły nam wszelkiego wsparcia i zapewniły o udzieleniu potrzebnej pomocy w trakcie procesu.
Rodziny pomordowanych były gotowe zeznawać w procesie, ale nie będą dochodzić indywidualnie swoich praw na drodze sądowej.
Reduta Dobrego Imienia nie będzie składać zażalenia na postanowienie sądu.
