Każdego roku w połowie maja obchodzimy rocznicę przewrotu majowego (12–15 maja 1926 roku), który był zamachem stanu przeprowadzonym w Polsce w maju 1926 roku. To kluczowy moment w polskiej historii, który miał głęboki wpływ na kształtowanie się ustroju politycznego naszego kraju.
Powodem przewrotu był narastający kryzys polityczny i społeczny. Rządząca koalicja sanacyjna, na czele z prezydentem Stanisławem Wojciechowskim, stawała w obliczu narastających konfliktów społecznych, a także trudności gospodarczych. Konflikty między rządem a opozycją, zwłaszcza skrajnie lewicowymi ruchami, nasilały się nieustannie.
Na początku 1926 roku doszło do strajków w Warszawie, rozruchów z udziałem bezrobotnych w Kaliszu oraz krwawych starć protestujących z policją w Stryju, Włocławku i Lublinie. Pomimo tych niepokojów, wiosną 1926 roku zaczęły pojawiać się pierwsze oznaki poprawy koniunktury gospodarczej. Dla obozu szykującego zamach stanu, przejęcie władzy w tym momencie mogło okazać się korzystne – poprawa sytuacji ekonomicznej mogłaby zostać przedstawiona jako sukces nowego rządu.
10 maja 1926 roku, wojsko pod dowództwem generała Józefa Piłsudskiego przeprowadziło zamach stanu, rozpoczynając operację, której celem było obalenie legalnego rządu. Był to szybki i skuteczny zamach, który doprowadził do uwięzienia premiera Wincentego Witosa oraz innych prominentnych polityków.
12 maja, po nieudanej rozmowie Marszałka Józefa Piłsudskiego, pierwszego Marszałka Polski, z prezydentem Stanisławem Wojciechowskim, oddziały lojalne wobec Piłsudskiego zajęły pozycje przy mostach na Wiśle w Warszawie. Gdy oddział rządowy, obsadzający zachodni wylot mostu Kierbedzia, otworzył ogień do zamachowców, rozpoczęły się walki uliczne, a oddziały Piłsudskiego, po opanowaniu mostu Kierbedzia, ruszyły w kierunku południowym, zajmując stopniowo Warszawę. Przewrót został poparty przez związany z PPS związek zawodowy kolejarzy, który ogłosił strajk, blokując transporty sił rządowych z zachodu kraju do Warszawy, ale umożliwiając transporty wojsk lojalnych wobec marszałka Piłsudskiego. 12 i 13 maja marszałek Sejmu Maciej Rataj podjął ostatnią próbę negocjacji, jednak wobec nieustępliwego stanowiska prezydenta, rozmowy zakończyły się niepowodzeniem. 14 maja Piłsudski przejął kontrolę nad Warszawą. W wyniku walk zginęło 379 osób. Rząd Wincentego Witosa podał się do dymisji, a prezydent Wojciechowski złożył urząd. Uprawnienia prezydenta przejął Maciej Rataj, który powołał nowy rząd pod przewodnictwem Kazimierza Bartla, w którym Piłsudski objął stanowisko ministra spraw wojskowych i generalnego inspektora Sił Zbrojnych. 31 maja Zgromadzenie Narodowe wybrało Piłsudskiego na urząd Prezydenta RP, jednak ten odmówił objęcia urzędu, rekomendując na niego prof. Ignacego Mościckiego. Zamach zainaugurował zatem 13-letnie rządy autorytarne sanacji, które zakończył wybuch II wojny światowej.
Po zamachu stanu Marszałek Józef Piłsudski objął kontrolę nad władzą i ustanowił rząd wojskowy, stając się faktycznym przywódcą Polski i choć formalnie pozostał w rządzie jako minister obrony narodowej, to jego autorytet dominował nad pozostałymi instytucjami państwowymi.
Przewrót majowy wywołał wiele kontrowersji i podziałów w społeczeństwie polskim. Z jednej strony, Marszałek Piłsudski był uważany za bohatera, który zapobiegł eskalacji konfliktów politycznych i gwarantował stabilność kraju, z drugiej zaś, krytykowano go za łamanie demokratycznych zasad i naruszenie konstytucyjnego porządku. Jednakże Józef Piłsudski był tak naprawdę architektem państwa, który nie tylko budował jego struktury, rozwijał infrastrukturę i gospodarkę, ale także troszczył się o bezpieczeństwo Polski. Jego nazwisko zapisane zostało na kartach historii jako symbol niezłomnej walki o wolność ojczyzny. To wybitny patriota, który poświęcił życie dla dobra narodu.
Skutkiem przewrotu majowego było przejście Polski na tzw. „autorytarną drogę do socjalizmu”. W kolejnych latach, podczas tzw. „sanacji”, rządy Piłsudskiego i jego następców koncentrowały się na modernizacji państwa i gospodarki, ale równocześnie wprowadzano represje wobec opozycji politycznej.
Ostatecznie przewrót majowy miał długotrwały wpływ na polską politykę i społeczeństwo, pozostawiając trwałe ślady w historii kraju.
