|
Pod koniec ubiegłego roku opublikowaliśmy interaktywny portal „Zamojszczyzna” będący częścią idei szerzonej w ramach projektu „Warstwy Pamięci”. Warstwa „Zamojszczyzna” przybliża informacje o terenach województwa zamojskiego, na których przeprowadzono eksterminację ludności cywilnej, w celu wykorzystania i zasiedlenia przez Niemców tych jakże atrakcyjnych terenów Polski. W ramach projektu zostały przeprowadzone badania, których celem było wypracowanie teoretycznego modelu prawnego umożliwiającego pociągnięcie do odpowiedzialności cywilnej państwa niemieckiego, którego funkcjonariusze dopuścili się zbrodni w czasie II wojnie światowej (w szczególności ludobójstwo, masowe mordy, tortury ale również grabież i zniszczenie własności, represje w stosunku do rodzin zamordowanych więźniów, prześladowania Polaków jako „podludzi” itp.). Badanie miało za zadanie odpowiedzieć na pytanie, czy istnieje możliwość prawna wytaczania indywidualnych sporów cywilnych za zbrodnie popełnione na Polakach podczas II wojny światowej. W ramach projektu zebrane zostały informacje o dotychczasowych wyrokach sądowych w podobnych sprawach na świecie, orzeczeniach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz o prawnych możliwościach dochodzenia odszkodowań. Badania charakteryzują się przełomowym i innowacyjnym podejściem, z uwagi na to, że nie były prowadzone dotychczas na tak szeroką skalę, a wiedza ta nie została nigdy skompilowana w jednym miejscu i udostępniona szerszemu odbiorcy. Należy rozróżnić bowiem dochodzenie odszkodowań indywidualnych osób za poniesione straty w czasie II wojny światowej od dochodzenia państwowego (tych bowiem było kilka na przestrzeni kilkudziesięciu lat, lecz pozostajemy krytyczni wobec poziomu ich szczegółowości, szczególnie jeśli chodzi o konkretne regiony okupowanej Polski). Z tego powodu Reduta Dobrego Imienia podjęła się przeprowadzenia na „własną rękę” tego typu badań koncentrując się w pierwszym etapie na obszarze Zamojszczyzny w latach 1939-1945 r. Obszar ten znajdował się bowiem na terenie utworzonego przez Niemcy Generalnego Gubernatorstwa i poddawany był bezprecedensowym akcjom pacyfikacyjnym i wysiedleńczym. Okupant realizował plan wysiedlenia, wynarodowienia tych ziem i zastępowania rdzennej ludności polskiej, ludnością niemiecką, często za pomocą eksterminacji. Odbywał się on pod nazwą „Generalnego Planu Wschodniego”. Wysiedleniu zostały poddane 293 wioski, ok. 100-110 tys. osób w tym 30 000 dzieci, które często miały zostać poddane germanizacji. Ponadto jak wiele innych ziem polskich pod okupacją niemiecką, Zamojszczyzna, była obiektem bezprecedensowej grabieży mienia, dóbr kultury, przymusowych wywózek na roboty do Niemiec lub do obozów, w końcu także zniszczeń spowodowanych działaniami wojennymi, a także działalności eksterminacyjnej okupanta. W przypadku zbrodni niemieckich popełnianych na Polakach większość sprawców nie zostało osądzonych, dożywali w spokoju swoich dni, często na eksponowanych stanowiskach. Stąd też konieczność zbadania możliwości pociągnięcia Niemiec (jako spadkobiercy prawnego III Rzeszy) za zbrodnie i grabież dokonywane przez obywateli tego państwa popełniane na Polakach podczas II wojny światowej. Kwestia ta dotychczas nie była w ogóle badana, z uwagi na złożoność tematyki, tymczasem na świecie na początku XXI wieku zapadło szereg procesów, w których ofiary zbrodni (ludobójstwo, zbrodnie przeciw ludzkości, masowe morderstwa, masakry itp.) uzyskiwały zadośćuczynienie lub odszkodowanie np. za utracone mienie. W ramach projektu zrealizowana została, w celach edukacyjnych oraz upowszechnienia wiedzy na badany temat, wizualizacja miejsc zbrodni wojennych, egzekucji mieszkańców Zamojszczyzny, oraz miejsc grabieży polskiego mienia, jak również dóbr kultury, a następnie udostępniona dla wszystkich odbiorców jako portal, wraz z aplikacja mobilną, ukazujący skalę szkód indywidualnych obywateli polskich poniesionych podczas II wojny światowej. Zrealizowany projekt służy zarówno jako kompendium wiedzy o tematyce historycznej, jak również funkcjonalne i intuicyjne narzędzie do odnalezienia członków rodziny i sprawnego wyliczenia należnego odszkodowania, będącego podstawą do uzyskania roszczenia związanego z odebranym majątkiem lub stratami moralnymi poniesionymi podczas wysiedlenia lub eksterminacji bliskich. Istotną częścią projektu są też mapy, umożliwiające interaktywne przeglądanie danych poszczególnych miejscowości i gmin, natomiast kluczowym jego aspektem jest możliwość przeglądania indywidualnych danych oraz opisana metodologia waloryzacji i przeliczenia na wartość współczesną szkód indywidulanych obywateli polskich, powiatu zamojskiego, poniesionych podczas agresji i okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej. Warstwa ma za zadanie ukazanie skali zjawiska, ale przede wszystkim daje możliwość analizy i sprawdzenia sytuacji przez każdego mieszkańca powiatu zamojskiego, którego rodzina poniosła krzywdy w czasie II wojny światowej. Daje też możliwość wyliczenia rekompensat za poniesione szkody, których wysokość została określona personalnie i jest dostępna w panelu „po zalogowaniu”. Każda osoba rejestrując się na stronie ma możliwość analizy danych dotyczących strat swojej rodziny z wyszczególnieniem wartości za konkretną szkodę, jak również podsumowanie zbiorcze dające obraz jaka łącznie kwota jest należna rodzinie. Zapraszamy do odwiedzenia witryny https://zamojszczyzna.warstwypamieci.pl/, warstwy poświęconej prezentacji szkód indywidualnych obywateli polskich powiatu zamojskiego, poniesionych podczas agresji i okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej, celem poznania portalu oraz ściągnięcia aplikacji mobilnej, będącej do pobrania też w Google play. |
