27 grudnia 1939 roku okupant niemiecki dokonał egzekucji 107 cywilnych mieszkańców podwarszawskiej miejscowości Wawer. Była to jedna z pierwszych masowych egzekucji na polskich cywilach podczas II wojny światowej. Był to odwet za śmierć dwóch podoficerów z niemieckiego batalionu budowlanego nr 538. Zatrzymano 120 mężczyzn z Wawra i Anina, wśród nich oprócz Polaków była też grupa Żydów i 1 Rosjanin. 114 mężczyzn zostało skazanych na śmierć przez sąd doraźny. 7 osób przeżyło egzekucję z karabinów maszynowych, mimo odniesionych ran.
W reakcji na to wydarzenie została utworzona konspiracyjna młodzieżowa Organizacja Małego Sabotażu „Wawer”, związana z Szarymi Szeregami. Organizacja rozrosła się do liczby 500 członków i wykonała w latach 1940–1945 około 170 akcji przeciwko okupacyjnym siłom niemieckim.
W miejscu egzekucji, przy ulicy 27 grudnia w Wawrze, stoi dziś Cmentarz-Pomnik ku czci ofiar zbrodni według projektu Ewy Śliwińskiej.
Cześć ich pamięci!
Wieczna chwała bohaterom!
