IV ROZBIÓR
W dniu 17 września 1939 r. sowiecka Rosja wkroczyła na tereny Rzeczypospolitej realizującą tym samym porozumienia zawarte w tajnym pakcie Ribbentrop – Mołotow podpisanym przez obie strony przed wybuchem II wojny światowej. Sowieci napadli na Polskę bez wcześniejszego wypowiedzenia wojny, łamiąc polsko – sowiecki traktat o nieagresji.
Ustalenia zawarte pomiędzy dwoma totalitarnymi sojusznikami – Niemcami a ZSRR – skazywały udręczoną i osłabioną Polskę na IV rozbiór. Zgodnie z postanowieniami paktu ziemie Rzeczypospolitej miały zostać podzielone wzdłuż linii rzek Narwi, Wisły i Sanu, a Polska miała znaleźć się pod okupacją dwóch agresorów, tracąc swą suwerenność. Plany obydwu okupantów miały doprowadzić do ostatecznego końca państwa polskiego.
Spotkanie żołnierzy Wehrmachtu i Armii Czerwonej 20 września 1939 roku, na wschód od Brześcia
Oficjalny pretekst agresji ZSSR na Polskę został zawarty w nocie dyplomatycznej przekazanej w nocy 17 września przez Władimira Potiomkina ambasadorowi RP Wacławowi Grzybowskiemu. Zamieszczone w nocie nieprawdziwe oświadczenie informowało o rozpadzie i bankructwie państwa polskiego, ucieczce rządu polskiego, zdobycia przez Niemców Warszawy a przede wszystkim konieczności ochrony mienia i życia zamieszkujących wschodnie tereny Ukraińców i Białorusinów oraz uwolnieniu polskich obywateli od wojny.
„Wojna polsko-niemiecka ujawniła wewnętrzne bankructwo państwa polskiego. W ciągu dziesięciu dni operacji wojennych Polska utraciła wszystkie swoje regiony przemysłowe i ośrodki kulturalne. Warszawa przestała istnieć jako stolica Polski. Rząd polski rozpadł się i nie przejawia żadnych oznak życia. Oznacza to, iż państwo polskie i jego rząd faktycznie przestały istnieć. Wskutek tego traktaty zawarte między ZSRR a Polską utraciły swą moc. Pozostawiona sobie samej i pozbawiona kierownictwa, Polska stała się wygodnym polem działania dla wszelkich poczynań i prób zaskoczenia, mogących zagrozić ZSRR. Dlatego też rząd sowiecki, który zachowywał dotąd neutralność, nie może pozostać dłużej neutralnym w obliczu tych faktów. Rząd sowiecki nie może również pozostać obojętnym w chwili, gdy bracia tej samej krwi, Ukraińcy i Białorusini, zamieszkujący na terytorium Polski i pozostawieni swemu losowi, znajdują się bez żadnej obrony. Biorąc pod uwagę tę sytuację, rząd sowiecki wydał rozkazy naczelnemu dowództwu Armii Czerwonej, aby jej oddziały przekroczyły granicę i wzięły pod obronę życie i mienie ludności zachodniej Ukrainy i zachodniej Białorusi. Rząd sowiecki zamierza jednocześnie podjąć wszelkie wysiłki, aby uwolnić lud polski od nieszczęsnej wojny, w którą wpędzili go nierozsądni przywódcy i dać mu możliwość egzystencji w warunkach pokojowych.
Podpisano: komisarz ludowy spraw zagranicznych”
źródło: https://pl.wikisource.org/wiki/Nota_rz%C4%85du_ZSRR_z_17.09.1939
Ambasador RP odmówił przyjęcia noty i zażądał wiz wyjazdowych dla dyplomatów polskich.
Świat obiegły informację o inwazji ZSSR na Rzeczpospolitą. Kilka dni po napaści, londyński dziennik „The Times” nazwał to wydarzenie „pchnięciem Polski nożem w plecy” . Rządy Anglii i Francji co prawda wystosowały do Moskwy noty przeciwstawiającą się sowieckim działaniom zbrojnym na terenie RP, ale sojusznicy zachodni nie podjęli żadnych działań wspierających walczącą z dwoma agresorami Polskę. Broniący się Polacy zostali pozbawiani złudzeń, Zachód nie miał zamiaru ginąć za Polskę.
Od rozpoczęcia agresji na Polskę Armia Czerwona i formacje NKWD dokonały wielu zbrodni wojennych, mordując jeńców i masakrując ludność cywilną. Ocenia się, że po dokonaniu przez ZSRS napaści na Polskę aresztowano ponad 200 tys. Polaków – m.in. oficerów, policjantów, ziemian i prawników. Przeprowadzano masowe wywózki na Syberię, które objęły około 1 mln 350 tys. Polaków. Szacuje się, ze ponad 22 tys. oficerów i policjantów polskich zostało zamordowanych w Katyniu, czy Charkowie. Należy pamiętać, że Sowieci w okrutny, bestialski sposób dokonywali wielu zbrodni.
Propaganda sowiecka wyzywała ludności cywilną do mordów i przemocy. Dowódca Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej Siemion Timoszenko w jednej z publicznych odezw napisał:
„Bronią, kosami, widłami i siekierami bij swoich odwiecznych wrogów – polskich panów”
źródło https://pl.wikipedia.org/wiki/Agresja_ZSRR_na_Polsk%C4%99
Warto przypomnieć, iż jedne z największych zbrodni sowieckich zostały popełnione w Rohatynie, gdzie dokonano rzezi na żołnierzach polskich i ludności cywilnej, Grodnie, Nowogródku, Sarnach, i Tarnopolu, jak również w Wołkowysku, Oszmianie, Świsłoczy, Mołodecznie i Kosowie Poleskim.
Składając hołd Ofiarom Sowietów odczytajmy wiersz Zbigniewa Herberta.
17 IX
Moja bezbronna ojczyzna przyjmie cię najeźdźco
a droga którą Jaś Małgosia dreptali do szkoły
nie rozstąpi się w przepaść
Rzeki nazbyt leniwe nieskore do potopów
rycerze śpiący w górach będą spali dalej
więc łatwo wejdziesz nieproszony gościu
Ale synowie ziemi nocą się zgromadzą
śmieszni karbonariusze spiskowcy wolności
będą czyścili swoje muzealne bronie
przysięgali na ptaka i na dwa kolory
A potem tak jak zawsze – łuny i wybuchy
malowani chłopcy bezsenni dowódcy
plecaki pełne klęski rude pola chwały
krzepiąca wiedzą że jesteśmy – sami
Moja bezbronna ojczyzna przyjmie cię najeźdźco
i da ci sążeń ziemi pod wierzbą – i spokój
by ci co po nas przyjdą uczyli się znowu
najtrudniejszego kunsztu – odpuszczania win
Zbigniew Herbert
